تهیه شده توسط مرکز مطالعاتی - تحقیقاتی دیانوسیس

انتشار: فوریه 2022

ترجمه : رایزنی فرهنگی سفارت ج.ا.ایران - آتن

لینک مقاله :

https://www.dianeosis.org/en/2022/02/film-production-in-greece/

چرا تعداد فیلم‌ها و سریال‌های تلویزیونی که در یونان فیلم‌برداری می‌شوند به‌طور فزاینده در حال افزایش است؟ این نوشتار ماجرای یک فرصت اقتصادی بزرگ، و تا حدودی هدررفته، است.

در سال 2021، تعداد تولیدات تلویزیونی و سینمایی که یونان مقصد فیلم‌برداری‌شان بود به میزان قابل‌توجهی افزایش یافت. بخش اعظم این افزایش به دلیل واکنش مثبت بازار بین‌المللی به مشوق‌های قوی بود. ابزارهایی همچون طرح‌های تخفیف نقدی چندین دهه است که در کشورهای دیگر اجرا می‌شود اما فقط در 4 سال اخیر در یونان به اجرا درآمده است.

بااین‌حال، تولید فیلم و سریال‌های تلویزیونی (و فعالیت‌های مرتبط) کماکان بخش بسیار کوچکی از اقتصاد یونان است: در سال 2018، این صنعت 433 میلیون یورو، یعنی تنها 0.26 درصد تولید ناخالص داخلی یونان درآمد داشت. تولیدات سمعی و بصری شاید تنها درصد کوچکی از تولید ناخالص داخلی را به خود اختصاص دهند، اما به‌عنوان کاتالیزور برای سایر صنایع، ازجمله بخش گردشگری، عمل می‌کنند، البته به روشی که اندازه‌گیری تأثیر آن آسان نیست. به نظر می‌رسد که فضا برای پیشرفت بسیار است. بااین‌حال، در کنار ظهور فرصت‌ها در سال‌های اخیر، به‌واسطه افزایش تقاضا برای تولیدات سمعی و بصری، یک سری مشکلات نیز ظاهر شده‌اند، مانند کمبودهایی که هم بازار داخلی و هم عرضه خدمات به تولیدات خارجی را تحت تأثیر قرار می‌دهد. چالش فعلی تأمین تقاضای موجود و بازنگری در آموزش متخصصان این صنعت است. همچنین تقویت فضای تولید فیلم داخلی، که همواره تقاضای محلی و همچنین خارجی را با منابع انسانی و مادی تأمین کرده ضروری است. 

آنچه در پی می‌آید، داستان‌، نقطه نظرات و حقایق شرایط فعلی بخش تولیدات سمعی و بصری یونان است که هم‌اکنون مواجه با تغییر در مدل عملیاتی خود به دلیل تغییرات ناشی از فناوری است. جالب اینکه، داستان این فرصت توسعه، درواقع در آتن شروع نمی‌شود و نقطه شروعش در تهران است.

***

بسیاری از مردم تصور می‌کنند فیلم‌برداری فیلم‌های بلند یا سریال‌های تلویزیونی دنیای نورهای درخشان و هیجان‌ بی‌پایان است، اما واقعیت کاملاً تفاوت دارد. فیلم‌برداری فرایندی بسیار تکراری و کند است. ده‌ها یا شاید صدها نفر که لباس یکسره یا جین بر تن دارند در صحنه حاضرند تا مطمئن شوند صحنه‌های مشابه بارها و بارها فیلم‌برداری می‌شوند، حتی بدون عمل به زمان‌بندی فیلم‌نامه. و این کار آن‌قدر ادامه می‌یابد تا همگان یا راضی شوند یا دیگر وقت نداشته باشند.

تصویری از سریال اپل تی‌وی، «تهران». آیا شهری را که در پس‌زمینه است می‌شناسید؟

این همان اتفاقی بود که در یکی از بعدازظهرهای دسامبر، در روز ماقبل آخر فیلم‌برداری فصل دوم سریال تلویزیونی و جاسوسی اسرائیل با عنوان «تهران»، اتفاق افتاد. شخصیت اصلی «تهران» یک مأمور موساد است که با مأموریت خرابکاری در شبکه برق ایران و خروج از کشور در همان روز وارد پایتخت می‌شود اما مطابق پیش‌بینی، گرفتار یک سری ماجراها می‌گردد. پس از پایان فیلم‌برداری فصل اول در سال 2019، این سریال به اپل ‌تی‌وی‌پلاس[1]، که پلتفرم اشتراکی اپل و تهیه‌کننده مشترک فصل دوم آن است، فروخته شد.

صحنه‌ای که امروز گرفته شد در یکی از کلانتری‌های تهران اتفاق می‌افتد، اما درواقع در ساختمانی قدیمی و متروکه در منطقه کالیتیا[2] آتن فیلم‌برداری شد. گروه قوی فیلم‌برداری 120 نفره یکی از دفاتر سابق سازمان مخابرات یونان[3] را تبدیل به مجموعه‌ای عظیم کرده بودند که بیشتر فضای آن با تصاویر قاب شده آیت‌الله خمینی، پوسترهای سپاه پاسداران و نقاشی‌های دیواری و کتیبه‌های فارسی پوشیده شده بودند.

«دانا ایدن»[4] تهیه‌کننده سریال در جریان یکی از جلسات تنفس فیلم‌برداری، کمی بعد از گرفتن عکسی دسته‌جمعی با اعضای گروه تولید می‌گوید: «اولین مشکلی که با «تهران» داشتم، محل فیلم‌برداری بود. ما اسرائیلی هستیم، به همین دلیل سفر به تهران و کار در آن شهر غیرممکن بود». البته دو هفته قبل، این تهیه‌کننده با سریال «تهران» برنده جایزه بهترین سریال درام در جوایز بین‌المللی امی شده بود.  

«ایدن» می‌گوید: «من شروع کردم به کمی تحقیق در مورد شکل و شمایل تهران و به نظرم رسید که شاید استانبول یکی از گزینه‌های پیش‌رویمان باشد، اما آنجا هم نمی‌توانستیم فیلم‌برداری کنیم. حوالی سال 2014، به بن‌بست رسیده بودیم ... همان سال، همراه با خانواده‌ام برای تعطیلات به «پلیون[5]» آمدیم. پس از ورود به آتن، به اطراف نگاه کردم و گفتم، «خدایا، اینجا واقعاً شکل تهران است!» ازنقطه‌نظر توپوگرافی، شهر بسیار شبیه تهران است. آتن با کوه‌های بلند احاطه‌شده، ساختمان‌ها بالکن دارند و حس کلی‌ای که از آن می‌گیرید شبیه به تهران است، یعنی بودن در یک شهر بزرگ. در ابتدای سال 2018، تصمیم گرفتیم سریال را در آتن ضبط کنیم. جلساتی با شرکت‌های تولیدکننده مختلف داشتیم و درنهایت خانم «فنیا کُوزوویستا[6]» از شرکت «بلوند[7]» را برای همکاری انتخاب کردیم، که هم «فنیا» فوق‌العاده بود و هم شرکت بلوند.»

***

فیلم‌برداری فصل دوم «تهران» حدود 5 ماه به طول انجامید. در همان سال، تولیدات سینمایی و تلویزیونی، که تصمیم به فیلم‌برداری در یونان گرفته بودند افزایش یافت و تعداد قابل‌توجهی از آنها تولیدات نسبتاً پرهزینه بودند.

تنها در سال 2021، 10 پروژه بزرگ، که هر یک بودجه‌ای بین 8 تا 20 میلیون یورو داشتند در یونان فیلم‌برداری شدند: از «رشد[8]» (که قبلاً عنوانش Greek Freak بود)، زندگینامه «جیانیس انته‌توکومپو[9]» که در محله «سپولیا[10]» فیلم‌برداری شد؛ تا سیکوئل «چاقوکشی[11]» با شرکت «دنیل کریگ[12]» که کار فیلم‌برداری آن در «پورتو هلی[13]» و «اسپتسس[14]» انجام شد؛ و «جنایات آینده[15]» به کارگردانی «دیوید کروننبرگ[16]»، با شرکت «ویگو مورتنسن[17]» و فیلم‌برداری شده در «اتیکا[18]» و «سیوسیزا[19]».

این برای نخستین بار نیست که عملیات فیلم‌برداری پروژه‌هایی که از سوی استودیوهای بزرگ آمریکا (دیزنی، پارامونت) یا پلتفرم‌های محبوب پخش آنلاین (نتفلیکس، اپل ‌تی‌وی و آمازون) حمایت مالی می‌شوند، در یونان انجام می‌گردد. بااین‌حال، به گفته مقامات مسئول و همچنین متخصصان این حوزه، حجم تولیدات امسال بی‌سابقه بود.

«دانا ایدن»، تهیه‌کننده «تهران»؛ عکس: «کنستانتینوس گئورگوپولوس[20] »

«استاتیس کالوگروپولوس[21]» درحالی‌که تلاش می‌کند تبعات افزایش تعداد تولیدات سمعی و بصری امسال، فیلم‌برداری شده در آتن را توضیح دهید می‌گوید: «مدیریت شهری موردنیاز برای تحقق  این حجم از تولیدات کاملاً متفاوت با آن چیزی است که تاکنون شاهدش بوده‌ایم: بستن خیابان‌ها، خدمات نظافت، به کار گرفتن پلیس شهری برای نظم بخشیدن به ترافیک و تأمین امنیت محل فیلم‌برداری، که همه اینها تا همین اواخر در یونان عملاً ناشناخته بودند.»

«کالوگروپولوس» به‌عنوان رئیس «دفتر فیلم شهرداری آتن»، که در کوران همه‌گیری کووید-19 در آوریل 2020 و در واکنش به افزایش تقاضا برای فیلم‌برداری در شهر تأسیس شد، فعالیت می‌کند. «واگلیس ویاچوس[22]» مدیرعامل موسسه «مدیریت مقصد و توسعه آتن» اضافه می‌کند: «این هیچ شباهتی به مواردی ندارد که تاکنون در آتن شاهدش بوده‌ایم. هرگز در گذشته مجبور به بستن خیابان «پانه‌پیستی‌میو[23]» برای فیلم‌برداری تعقیب و گریز خودروی پلیس نبودیم.»

***

موتور محرک رشد بخش سمعی و بصری در یونان، نه‌تنها تولیدات خارجی مقیاس بزرگ (باآنکه آمار و ارقام مربوط به آن قابل‌توجه است) بلکه تبلیغات و تولیدات تلویزیونی محلی نیز هستند. «پانوس کوآنیس[24]» رئیس و مدیرعامل مرکز ملی ارتباطات رسانه‌های سمعی و بصری (EKOME) می‌گوید: «فکر نکنم که امسال استانی در یونان وجود داشته باشد که در آن فیلم سینمایی یونانی یا بین‌المللی تصویربرداری نشده باشد، به‌ویژه در تابستان.»

«کوآنیس» زمینه را برای وضعیت فعلی این بخش فراهم کرده است. EKOME S.A.، نهادی دولتی است که در سال 2017 تأسیس شد. این نهاد که تحت نظارت وزارت حاکمیت دیجیتال فعالیت می‌کند، مسئول طرح تشویقی تخفیف نقدی «افقی» است، که در بدو تأسیس و به دنبال تصویب قانون4448/2017، تخفیف نقدی، تا سقف 25 درصد هزینه‌های واجد شرایط در نظر می‌گرفت، که به‌تدریج و با تصویب قانون 4563/2018 به 35 درصد افزایش یافت و درنهایت بر اساس قانون 4704/2020 به نرخ فعلی 40 درصد رسید.

ظرف چهار سال اخیر، درمجموع 176 پروژه از طریق سیستم تخفیف نقدی تأمین مالی شده‌اند، که از میان آنها 94 پروژه تولیدات داخلی و 82 پروژه تولیدات بین‌المللی بودند که مجموع بودجه آنها 252 میلیون یورو بود. به گزارش EKOME، این تولیدات در 140 نقطه مختلف در یونان فیلم‌برداری شدند و 43746 شغل جدید ایجاد کردند.

«کوآنیس» که از بدو تأسیس، رئیس EKOME بوده است می‌گوید: «کاری که از ابتدا در حال انجام دادنش بوده‌ایم، بررسی و بهبود طرح تخفیف نقدی، هر شش ماه یک‌بار است. سال گذشته و در جریان همه‌گیری، اتفاقاتی را که در سایر کشورها رخ می‌داد موردبررسی قراردادیم تا به ما برای پاسخگویی به تقاضا و همچنین بیشتر رقابتی شدن کمک کند که این تغییر بزرگی بود که در مجموعه ما رخ داد. یک سری تغییرات انجام دادیم که نتیجه آن را امسال می‌بینیم، و باآنکه تازه در ماه ژانویه هستیم (توجه: تقاضا برای فیلم‌برداری تولیدات در فصل تابستان به اوج می‌رسد) رونق بی‌سابقه تولیدات سمعی و بصری را شاهدیم.»

***

مشوق‌های مالی، اما تنها عامل درزمینه جذب تولیدات در انواع اشکال و اندازه‌ها نیستند. برای شروع، شرکت‌های بین‌المللی تولیدکننده باید با لوکیشن‌های فیلم‌برداری‌یی که یک کشور ارائه می‌کند آشنا شوند: همگان عکس‌های «آکروپولیس[25]» یا «میکونوس[26]» را دیده‌اند اما همه تهیه‌کننده‌ها در «کالیتیا» پرسه نمی‌زنند که به ذهنشان خطور کند، شاید اینجا مکان مناسبی برای فیلم‌برداری «تهران» باشد.

سابقه نیز مهم است: احتمال اینکه تجربه بد «فرانکو زفیرلی[27]» حین فیلم‌برداری فیلم موزیکال «اتللو[28]» در «هراکلیون[29]» باعث صرف‌نظر سایر تهیه‌کنندگان از فیلم‌برداری در یونان شده باشد زیاد است. «نیکوس گاچویانیس[30]»، یکی از معدود تهیه‌کنندگانی که پارامونت در دهه 1980 با وی همکاری می‌کرد، در تلاش بود فیلمش با عنوان «النی[31]» را در یونان فیلم‌برداری کند. لنل درنهایت، به دلیل محدودیت‌های عمومی این کار را لغو کرد. مشکلات دیرینه کاغذبازی مربوط به دریافت مجوز، تاخیرات و دسترسی به اماکن باستانی و غیره، صرفاً باعث تقویت این‌گونه برداشت‌های منفی در مورد فیلم‌برداری در یونان شدند.

«مارکوس هولواس[32]» رئیس هیئت‌مدیره مرکز فیلم یونان (GFC) می‌گوید: «اگر می‌خواهید فیلمی ضبط کنید که منظره آکروپولیس در پس‌زمینه آن باشد، حتی امروزه نیز بهتر است که مکان واقعی را در قاب داشته باشید و تنها به گرافیک‌های کامپیوتری بسنده نکنید. اگر تجربه مثبت داشته باشید، ممکن است که دوباره به یونان برگردید. اما اگر هم تجربه مثبت و هم مشوق مالی داشته باشید، آنگاه قطعاً بازخواهید گشت.» در حال حاضر، کمیسیون فیلم یونان نخستین توقفگاه تولیدکنندگان خارجی علاقه‌مند به بازار فیلم داخلی یونان به شمار می‌آید. مقر این کمیسیون در ساختمان GFC است.

***

اما واقعاً علت همه این تلاش‌ها چیست؟ چرا یونان مشوق‌های مالی و غیرمالی ارائه می‌کند و به دنبال ایجاد شرایطی مناسب برای جذب تهیه‌کنندگان خارجی است؟

به لحاظ آمار و ارقام، بخش سمعی و بصری در یونان قسمت نسبتاً کوچکی از اقتصاد را در برمی‌گیرد: بر اساس گزارش اداره آمار یونان (ELSTAT)، در سال 2018، درآمد این بخش 433 میلیون یورو یا معادل 0.26 درصد تولید ناخالص داخلی کشور بود (این عدد همچنین شامل تولیدات حوزه موسیقی و دیسکو گرافی بود). پتانسیل برای رشد بسیار بالاست. بخش سمعی و بصری در کشورهای اسکاندیناوی بیش از دو برابر یونان است. در فنلاند، کشوری که سابقه زیادی در تولیدات سمعی و بصری ندارد، ارزش خالص این صنعت 1.06 میلیارد یورو، یعنی 0.45 درصد تولید ناخالص داخلی آن است.

عکس: : «کنستانتینوس گئورگوپولوس»

علاوه‌براین، مشوق‌های مالی ارائه شده برای کمک به توسعه صنعت و جذب تولیدکنندگان داخلی و بین‌المللی، عموماً سرمایه‌گذاری خوب تلقی می‌شود. در بریتانیا، که بخش سمعی و بصری آن بسیار توسعه‌یافته است، هر یک پوندی که به‌عنوان تخفیف مالیات ارائه می‌شود حدود 3.74 پوند درآمد مالیاتی به دنبال خواهد داشت. در فرانسه، که بخش سمعی و بصری آن هم به‌اندازه بریتانیا پیشرفته است، برآورد می‌شود که به ازای هر یوروی هزینه شده از طریق طرح‌های مشوق مالی، 2.7 یورو در قالب درآمد مالیاتی و بیمه به اقتصاد این کشور بازمی‌گردد. در ایتالیا، هر یورو، حدود 1.4 یورو، در قالب مالیات و ارزش‌افزوده و مالیات بر درآمد به همراه دارد. در جمهوری چک، به ازای هر یک کرون ارائه‌شده به‌عنوان مشوق، 1.5 تا 1.62 کرون درآمد برای دولت به دنبال دارد. در کرواسی، نرخ بازگشت هر کونای هزینه شده به‌عنوان مشوق، 1.26 کوناست و وضعیت در مجارستان نیز تقریباً شبیه به کرواسی است.

***

در سال 2014، پیش از اجرای طرح‌های تهاجمی مشوق مالی در یونان، بنیاد پژوهش‌های اقتصادی و صنعتی (IOBE) تلاش کرد تا مزیت‌های بالقوه جذب تولیدات بین‌المللی فیلم را محاسبه کند. محققان IOBE برآورد کردند، اگر یک تولید بین‌المللی مقیاس بزرگ با بودجه 20 میلیون یوروی در یونان فیلم‌برداری شود، تولید ناخالص داخلی کشور را به میزان 39 میلیون یورو افزایش خواهد داد، حدود 750 شغل ایجاد خواهد کرد و اثر مستقیم یا غیرمستقیم روی سایر صنایع محلی خواهد داشت.

یکی از بارزترین نمونه‌های این تأثیر غیرمستقیم، صنعت گردشگری است. نخستین فیلم خارجی مهم که در یونان فیلم‌برداری شد «پسر روی یک دلفین» با بازی «سوفیا لورن[33]» بود که در سال 1957 و در «هیدرا[34]» تولید شد. در دهه 1960، فیلم‌های «تفنگ‌های ناوارون[35]» و «زوربای یونانی[36]»، تقریباً یک‌شبه «رودس[37]» و «هرسونیسوس[38]» را در «کرت[39]» به جهانیان معرفی کردند. در سال 2018، در پی اکران «ماما میا[40]» که در «اسکوپلوس[41]»، «اسکیاتوس[42]» و «پلیون[43]» فیلم‌برداری شده بود، به گفته منابع غیررسمی، ورود گردشگران به این منطقه پنج درصد نسبت به سال قبل از آن افزایش یافت.

10 سال بعد، گروه تولید «ماما میا» تصمیم گرفتند که سیکوئل را در کرواسی فیلم‌برداری کنند. جزیره «آمورگوس[44]» یکی دیگر از نمونه‌های گویاست. «مارکوس هولواس» این‌گونه توضیح می‌دهد: «در سال 1989، فیلم فرانسوی «آبی عمیق[45]» در «آمورگوس» فیلم‌برداری شد. این فیلم 13 میلیون دراخما در جزیره‌ای هزینه کرد که در آن زمان، درآمد خالص سالانه‌اش 180 میلیون دراخما بود. این مشارکتی تقریباً بزرگ از محل تولید تک فیلم است. این پول مانند نوعی مخمر عمل کرد. ساکنان جزیره از آن برای ساختن امکانات گردشگری بهتر هزینه کردند و ازآنجایی‌که حتی شبکه جاده‌ای در این جزیره دورافتاده توسعه‌نیافته بود، فرصت خرج کردن این پول را برای کالاهای مصرفی نیز نداشتند. پس از پرفروش شدن فیلم، پای نخستین گردشگران به جزیره باز شد که اغلب آنها جوانان فرانسوی بودند و چندان هم هزینه نمی‌کردند. اما وقتی به فرانسه بازگشتند، به دلیل آنکه تعطیلات خود را در مکانی ویژه و منحصربه‌فرد سپری کرده بودند تصمیم گرفتند که این خبر را پخش کنند. بعدتر، گردشگران مسن‌تر روانه «آمورگوس» شده و با خرج پول بیشتر نسبت به جوانان، باعث رشد اقتصاد این جزیره شدند. به این صورت، جزیره ظرف چند سال تبدیل به مقصدی بین‌المللی شد.»

تصویر یکی از صحنه‌های فیلم «ماما میا» که در استودیویی در لندن فیلم‌برداری شد. بیشتر صحنه‌های فضای باز این فیلم در «اسکوپلوس» و در سال 2007 فیلم‌برداری شد.

تولیدات سینمایی تنها باعث سودآوری جزیره‌ها نمی‌شوند، که البته برخی از این جزایر، درهرصورت مشکلی در جذب گردشگر ندارند. «استاتیس کالوگروپولوس» می‌گوید: «همین حالا، «سپولیا»[46] شروع به جذب تعداد زیادی جهانگرد کرده است، و تنها علت آن فیلم Greek Freak (توجه: عنوان این فیلم پس‌ازاین مصاحبه تغییر کرد و حالا با نام «رشد» شناخته‌شده است) است. ما انتظار داریم که پس از عرضه این فیلم در پلتفرم دیزنی، تعداد گردشگران بیشتر شود.» «سپولیا» یکی از محله‌های آتن است که «استاتیس کالوگروپولوس» در آن بزرگ شد.

***

وقتی‌که بحث جذب تهیه‌کنندگان خارجی مطرح می‌شود، برآورد برای سال 2022 امیدوارکننده است. حین تحقیق برای این مقاله، با هرکسی که صحبت کردیم قبول داشت که تقاضا در حال حاضر بسیار بالاست. بااین‌حال، همچنین معتقدند بودند، بازار محلی امکان میزانی از تولیدات بیشتر از سال جاری را ندارد، چه تولید داخلی و چه خارجی باشد. دلیل این ناتوانی ساده است: باوجودآنکه کارآفرینان واکنش مثبت به مشوق‌های ارائه‌شده دارند، یونان فاقد نیروی کار ماهر کافی برای پاسخگویی به افزایش سریع تقاضاست.

این مشکل به حدی مشهود است که حتی تهیه‌کنندگان خارجی نیز از آن آگاه‌اند. «دانا ایدن» تهیه‌کننده «تهران» گفت: «معتقدم که یونان متخصصان کافی برای پوشش تقاضای تولیدات را ندارد و این یکی از مشکلاتی بود که حین فیلم‌برداری فصل دوم با آن مواجه بودیم.»

«پانوس کوآنیس»، رئیس و مدیرعامل EKOME نیز به این مشکل اذعان دارد: «همین حالا، تهیه‌کنندگان خارجی که در حال فیلم‌برداری در یونان هستند خدمه از سایر کشورها با خود می‌آورند (توجه: طبق قانون 4704/2020 این کار امکان‌پذیر شد). خدمه آمریکایی و صربستانی برای تهیه فیلم جدید «دانیل کریگ» که در «پورتو هلی» فیلم‌برداری شد مورداستفاده قرار گرفتند. تهیه‌کنندگان در «تسالونیکی[47]» گروه‌هایی را از بلغارستان آوردند، درحالی‌که تهیه‌کنندگان فرانسوی که در سال 2021 فیلم‌برداری می‌کردند خدمه خودشان را از فرانسه آورده بودند. همچنین این موضوع در مورد فیلم «رشد» دیزنی هم صادق بود که بسیاری از خدمه آمریکایی بودند.»

«در بعضی از تخصص‌ها، نیروهای کار محلی فاقد مهارت لازم برای کار در تولیدات با این مقیاس هستند. به‌عنوان‌مثال، بدلکار متخصص برای پوشش نیازهای فیلمی که صحنه‌های زیاد بدلکاری و اکشن دارد موجود نیست. مشکلی مشابه در مورد انواع خاص گرافیک، طراحان صحنه یا اپراتور تجهیزات وجود دارد. برخی از تجهیزات استفاده‌شده به‌اندازه‌ای تخصصی هستند که اپراتورهایشان نیز همراه با آنان به یونان می‌آیند. با توجه به کمبود مهم نیروی انسانی، چالش فعلی برای یونان، اجرای برنامه‌های آموزشی است تا افراد جوان کار را یاد بگیرند. معتقدم که این مشکلی بسیار «خوب» برای یونان است، کشوری که نرخ بیکاری جوانانش 35 درصد است.»

«مارکوس هولواس» رئیس GFC اشاره می‌کند: «در حال حاضر با دو مسئله اصلی مواجه هستیم. نخستین مورد، تعداد افراد موجود برای پوشش نیازهای تولیدات داخلی و خارجی در حال فیلم‌برداری در یونان و مسئله دوم، سطح مهارتشان است. موضوع صرفاً آموزش حرفه‌ای نیست بلکه به این هم ارتباط دارد که افراد برای پیوستن به خدمه بزرگ دارای تخصص بالا چقدر خوب آموزش‌دیده‌اند. تمرکز روی آموزش قطعاً در این فرایند کلیدی است.»

***

تعداد قابل‌توجهی از ابتکارات جهت افزایش تأمین نیروی کار در این بخش ارائه‌شده‌ است. «نیکولاس یاترومانولاکیس[48]»، معاون وزیر فرهنگ و ورزش، که مسئول فرهنگ معاصر است از برنامه دولت جهت تأسیس دانشکده دولتی سینما و رسانه‌های سمعی و بصری خبر داده است، که از نمونه فرانسوی آن، Fémis الگوبرداری شده و بودجه‌اش توسط صندوق بازیابی و تاب‌آوری اتحادیه اروپا تأمین می‌شود.

شهرداری آتن همچنین در حال برنامه‌ریزی دوره آموزشی برای دستیاران تهیه است، که در ماه ژانویه با همکاری شرکت NBC Universal برگزار خواهد شد. دیگر اقدام شهرداری، اجرای برنامه‌های «هوشمند» برای تشخیص به‌موقع کمبودهای بازار است که این کمبودها از محل کمک‌های EEA پوشش داده خواهند شد. EKOME نیز هرازگاهی از ابتکارات پشتیبانی می‌کند و از سوی دیگر، جشنواره بین‌المللی فیلم تسالونیکی نیز دارای بخش آموزشی و کارگاهی پویاست. چندین شرکت یونانی و خارجی تولیدات سمعی و بصری نیز فرصت‌های کارآموزی ارائه می‌دهند.

این کمبودها اما یک‌شبه از بین نخواهند رفت. «النی کوسیفیدو[49]» تهیه‌کننده و خزانه‌دار آکادمی فیلم یونان (HFA) گفت: «در حال حاضر، هیچ موسسه‌ای دوره آموزشی برای کارکنان سینما ارائه نمی‌کند و یونان نیز از قافله عقب‌افتاده است. به‌عنوان‌مثال، برق‌کاری را که معمولاً در خانه‌ها کار می‌کند نمی‌توان یک‌باره وارد کار تولید فیلم کرد و از او انتظار کارآمدی داشت. او باید در کنار برق‌کاری که متخصص برق تولیدات سمعی و بصری است کار کند تا تجربه لازم را به دست آورد. همچنین تأسیس دانشکده‌های آموزشی ضروری است که در آن برق‌کاران باتجربه به افراد جوانی که علاقه‌مند به ورود به این حوزه هستند آموزش دهند.»

همگان اذعان دارند که با کمبود برخی مشاغل در بازار مواجه هستیم، ازجمله دستیاران کارگردان، مجریان طرح، ناظران پس از تولید، اپراتورها، برق‌کارها، گریپ‌ها (متخصصان تجهیزات صحنه)، دستیاران فیلم‌بردار، صحنه‌آراها و غیره. ماه‌هاست که بسیاری از تهیه‌کنندگان یونانی برای یافتن خدمه، جهت استفاده در تولیدات داخلی یا خارجی که قرار است در پاییز 2022 یا حتی 2023 فیلم‌برداری شوند مشکل دارند.

کمبود نیرو تأثیر افقی، هر چند نابرابر روی انواع تولیدات در صنعت دارد. تولیدات با مقیاس کوچک‌تر، که اغلب تولیدات مشترک یونانی یا بین‌المللی هستند، معمولاً بیشتر تحت تأثیر این موضوع قرار می‌گیرند. این تولیدات باید برای تأمین محدود خدمه با پروژه‌های بین‌المللی در مقیاس بسیار بزرگ‌تر و سریال‌های تلویزیونی یونان، که اغلب در سطح استانداردهای فیلم‌های سینمایی فیلم‌برداری می‌شوند رقابت کنند که تعداد این سریال‌ها در دوره فعلی، به دلیل اجرای طرح‌های مشوق افزایش چشمگیر داشته است. در جریان گفت‌وگو با تهیه‌کنندگان، ماجراهای فراوانی در مورد پیشنهادات و پیشنهادات متقابل برای تجهیزات و خدمه و همچنین افرادی که برای انجام پروژه‌ها با تهیه‌کنندگان یونانی به توافق رسیده بودند اما بعداً انصراف دادند، مطرح شد.

به دلیل سیستم تخفیف نقدی و کاغذبازی ناشی از آن، تولیدات سینمایی داخلی نیز تحت تأثیر ارائه مشوق‌ها قرار گرفته است. «یورگوس تسوراجیانیس[50]» تهیه‌کننده و نایب‌رئیس هیئت‌مدیره HFA می‌گوید: «توانایی پشتیبانی لجستیک از تمام طرح‌های سرمایه‌گذاری کلیدی است. به‌عنوان‌مثال، تأخیر در حسابرسی می‌تواند مشکلات جدی جریان نقدینگی برای تهیه‌کنندگان ایجاد کند. شرکت‌های تولیدکننده بزرگ‌تر که گردش مالی بیشتری دارند، دست‌کم تا حدودی می‌توانند این شکاف مالی را تحمل کنند. اما مشکلات مربوط به جریان نقدینگی به شرکت‌های تولید کوچک‌تر بیشتر آسیب می‌زند.»

تهیه‌کنندگان یونانی تولیدات کوچک اغلب از رویه پیچیده ارائه هزینه‌هایشان جهت برخورداری از مشوق‌ها گلایه‌مند هستند. «الینا سایکو[51]»، کارگردان، تهیه‌کننده و نایب‌رئیس هیئت‌مدیره HFA می‌گوید:«چنین وضعیتی برای تهیه‌کننده تولیدات مقیاس کوچک به‌سختی قابل مدیریت است. باید بخشی را مختص به این کار در نظر گرفت. شرکت‌های بزرگ تولیدات سمعی و بصری معمولاً حسابدار مستقر دارند که شرکت‌های کوچک‌تر فاقد آن هستند.»

«پانوس کوآنیس» رئیس و مدیرعامل EKOME نیز به این مشکلات اذعان دارد: «مشکل رویه‌های تخفیف نقدی این است که بر اساس سیستم و قالب عملیاتی قانون سرمایه‌گذاری 2016 عمل می‌کنند. قالب عملیاتی ساده‌تر که قانون سرمایه‌گذاری یونان اعمال می‌کند، کار ما را آسان‌تر خواهد کرد. طرح‌های تخفیف نقدی از دهه 1990 در سایر کشورها فعال بوده است اما هنگامی‌که پس از سال‌ها تأخیر به یونان رسیدند، باید طبق قالب موجود اجرا می‌شدند که این قالب، قانون سرمایه‌گذاری یونان بود. امیدواریم که لایحه‌ جدید سرمایه‌گذاری که قرار است به‌زودی در مجلس یونان به تصویب برسد فرایندهای انعطاف‌پذیرتر را به ارمغان بیاورد. به‌عنوان‌مثال، انجام حسابرسی‌های مالی، منحصراً توسط حسابرسان خارجی باعث تسریع بسیار بیشتر فرایند خواهد شد.»

به نظر می‌رسد که همه شخصیت‌ها به نقطه مشترکی اشاره دارند: سینما فرصت مهم توسعه برای یونان ارائه می‌کند.

بااین‌حال، کمبودهای اخیر درزمینه نیروی انسانی نشان می‌دهند که حفظ منافع تهیه‌کنندگان خارجی برای بهره‌برداری حداکثری از این فرصت کافی نیست. به نظر می‌رسد که بازار داخلی نقش کلیدی در فرایند توسعه داشته باشد. از یک‌سو، بازار داخلی نیازمند رشد جهت تامین تقاضای بالا از ناحیه تهیه‌کنندگان خارجی است. اما از سوی دیگر، در صورتی که به منابع خلاق محلی فرصت شکوفایی استعدادها به منابع خلاق محلی داده نشود، دستیابی به این رشد چگونه محقق خواهد شد؟

«گیورگوس تسوروجیانیس» می‌گوید: «سینمای یونان، یعنی فیلم‌های سینمایی یونانی و سازندگانشان، قبلاً پتانسیل خود را نشان داده‌اند. این به‌خودی‌خود، شایسته تقدیر و حمایت مراکز قدرتی است که مسئول اجرای سیاست‌های فیلم کشور هستند. این تنها راه برای کمک به رشد بخش و شکوفایی بیشتر توسعه کارگردانان، فیلم‌نامه‌نویسان، تهیه‌کنندگان و تکنسین‌های بااستعداد است. وقتی‌که این کار انجام شود، همه‌چیزهای دیگر نیز به دنبالش خواهند آمد.»

هر کس که برای آشنایی بهتر با بازار سینمای داخلی تلاش کند، بدون تردید با مانع بزرگی مواجه خواهد شد: فقدان داده‌های کمی. جزئیات تعداد فیلم‌های یونانی که هرسال تولید می‌شوند به‌صورت سیستماتیک ثبت نمی‌شوند و معضلی مشابه در مورد هزینه‌ها، میزان فروش و مشخصات اعضای گروه تولید وجود دارد. «مارکوس هولواس» با اشاره به فیلم‌هایی که از مرکز فیلم یونان بودجه دریافت کرده‌اند (که شامل اغلب تولیدات سینمایی داخلی است) می‌گوید: «این داده‌ها در دسترس هستند اما هیچ تلاشی برای ثبت آنها در پایگاه داده نشده است. ما از قبل، شروع به کار روی این موضوع کرده‌ایم و به‌زودی می‌توانیم داده‌هایی را که قبلاً تنها به‌صورت نسخه چاپی وجود داشتند دیجیتالی کنیم. ظرف 8 تا 10 ماه از داده‌های باکیفیت‌تر برخوردار خواهیم شد.»

***

همان‌گونه که در بالا به آن اشاره شد، آخرین ثبت سیستماتیک و انتشار داده‌های مربوط به سینمای یونان مربوط به مطالعه IOBE سال 2014 بود. در آن زمان، پژوهشگران برآورد کردند که خروجی، سالانه حدود 20 فیلم بلند با متوسط 450 هزار یورو هزینه برای هر فیلم بود. (همین مطالعه برآورد کرد که آن فیلم‌ها مشارکت 14 میلیون یورویی در تولید ناخالص داخلی سالانه یونان داشتند و 270 شغل جدید ایجاد کردند.) به لحاظ تجربی، تمام افرادی که با آنها مصاحبه کردیم قبول دارند که تعداد فیلم‌های تولیدشده تقریباً بدون تغییر باقی‌مانده است اما متوسط هزینه‌هایشان به میزان قابل‌توجهی بالا رفته است. امروز، متوسط هزینه تولید هر فیلم یونانی بین 600 تا 900 هزار یورو برآورد می‌شود.

بااین‌حال، علی‌رغم افزایش قابل‌توجه هزینه‌ها از سال 2014، این ارقام هنوز هم نسبتاً کوچک هستند. متوسط هزینه تولید فیلم در اتحادیه اروپا 3.16 میلیون دلار است که میانه آن 1.93 دلار برآورد می‌شود که نشان می‌دهد بازار محلی درواقع بسیار کوچک است.  

تعداد واقعی فیلم‌های تولیدشده در اینجا دست‌کم 12 برابر کمتر از سه بازار بزرگ اروپاست. یعنی ایتالیا (312 فیلم در سال 2019)، فرانسه (240 فیلم) و آلمان (237 فیلم). «مارکوس هولواس» می‌گوید: «سینما در یونان هرگز به‌صورت واقعی تبدیل به یک صنعت نشد. به‌مرورزمان، داده‌های اقتصادی این بخش، آن را بیشتر در رده هنر و صنایع‌دستی قرار دارد.»

***

طبیعتاً برای بازار یونان مشکل است که خود را به آمار بازارهای بزرگ‌تر مانند ایتالیا، که سنت‌های قوی سینمایی دارند نزدیک کند. اما این بخش چگونه می‌تواند به­طور ارگانیک تبدیل به صنعت در حال رشد شود؟ چه تغییراتی نیاز است و چقدر فضا برای توسعه بیشتر وجود دارد؟

«یورگوس تسمبروپولوس[52]» کارگردان «عشق ناگهانی[53]» و «در پشتی» می‌گوید: «هیچ‌کس هرگز قادر به ارائه سیاستی نخواهد بود که منجر به تولید شاهکار سینمایی شود. البته این امکان وجود دارد که سیاستی اتخاذ کرد که به ما برای ساخت فیلم‌های خوب کمک کند. این نظر شخصی و ذهنی من است که سینمای یونان باید روی فیلم‌های هنری بسیار جذاب برای عامه مردم تمرکز کند.» او به سه نمونه از چنین فیلم‌هایی اشاره می‌کند که مربوط دو دوره متفاوت هستند: «سال‌های سنگی[54]» به کارگردانی «پنتلیس ولگاریس[55]»، «پرسه و استتار[56]» به کارگردانی «نیکوس پراکیس[57]»؛ و «اندکی ادویه[58]» به کارگردانی «تاسوس بولمتیس[59]».

کارگردان 70 ساله این‌گونه ادامه می‌دهد: «سینمای عامه‌پسند باید هسته مرکزی بخش باشد و بااین‌حال، در 30 سال اخیر، تعداد نسبتاً کمی فیلم خوب و موفق از نظر تجاری یونانی ساخته شده‌اند. هرسال باید یک یا دو فیلم ساخته شوند که موردتوجه عامه مردم در یونان قرار گیرند و از هر نظر خوش‌ساخت و کامل باشند. روش فرصت‌طلبانه جهت کسب رضایت مردم، تولید فیلم کمدی نازل است. البته با کمدی خوب هم می‌توان مردم را راضی کرد اما نیازمند فیلم‌نامه خوب است.»

اما چگونه می‌توان به این نقطه رسید؟ «تسمبروپولوس» روی اهمیت فیلم‌نامه خوب تأکید می‌کند اما همچنین به کمبود فیلم‌نامه‌نویسانی که می‌توانند از این نوع توسعه پشتیبانی کنند نیز اشاره می‌کند. او می‌گوید: «این واقعیت که شبکه‌های بزرگ تلویزیونی یونان هرگز تمایل به تولید فیلم‌هایی که مردم را به سینماها بکشانند نداشته‌اند (توجه: در چندین کشور اروپایی، شبکه‌های تلویزیونی در حوزه تولید فیلم بسیار فعال هستند) اثرات جانبی متعددی دارد. یکی از آنها این است که نوشتن فیلم‌نامه حرفه به شمار نمی‌آید و فیلم‌نامه‌نویسان حرفه‌ای دیگر برای سینما فیلم‌نامه نمی‌نویسند. ما باید همواره تولید فیلم کوتاه را رصد کنیم.  اینجا نقطه آغاز هر استعدادی در دنیای سینماست. اینجا مکانی هست که نیروهای خلاق جدید این حوزه سرچشمه می‌گیرند و جایی که افراد خودشان را پیدا می‌کنند.»

«یورگوس تسمبروپولوس»، کارگردان/عکس: «کنستانتینوس گئورگوپولوس»

او سپس مشوق‌های بالقوه‌ای را پیشنهاد می‌کند که می‌توان از آنها به‌منظور جلوگیری از کوچ استعدادهای فیلم‌نامه‌نویسی به تئاتر یا تلویزیون استفاده کرد: اعتبارات خرد فراوان برای فیلم‌نامه‌های فیلم‌های کوتاه، کارگاه‌های فیلم‌نامه‌نویسی و غیره. در این مرحله، او برای نشان دادن نقش جالبی که مؤسسات انتشاراتی باید در این زمینه ایفا کنند، حکایتی ناشناخته از دهه 1980 را نقل می‌کند: «فیلم «عشق ناگهانی» بر اساس «تالگو[60]» ، رمانی از «واسیلیس الکساکیس[61]» بود. هنگامی‌که برای دریافت مجوز استفاده از این اثر به موسسه انتشاراتی فرانسوی رفتم، آنها تعجب کرده بودند که به چه دلیل می‌خواهم فیلم را به زبان یونانی و نه به زبان فرانسوی بسازم. فیلمی با صحنه‌های یونانی در یونان و استفاده از بازیگرانی که به زبان فرانسوی صحبت می‌کنند؟ بسیار خرسند شدم که موسسه انتشاراتی بخشی ویژه برای رسیدگی به درخواست‌های حق  استفاده  فیلم‌های تلویزیونی و سریال‌های تلویزیونی از آثار مکتوب داشت و بسیار فعالانه در پی تبدیل کتاب‌های نویسندگانش به سریال‌های تلویزیونی یا فیلم‌های سینمایی بود.»

***

بااین‌حال، معدود فیلم‌های موفق یونانی در دهه اخیر، آثار عامه‌پسند نیستند بلکه فیلم‌های «هنری جدی» یا «کراس اُور» هستند که عناصر ژانرهای مختلف را با هم ترکیب می‌کنند. باآنکه این فیلم‌ها بودجه کمتر ندارند، و بعضی‌ وقت‌ها در فروش و توزیع بین‌المللی موفق‌اند، اما اغلب در جشنواره‌های سراسر جهان اکران و به‌ندرت پخش گسترده می‌شوند.

«یورگوس تسورجیانیس» که تهیه‌کننده «دندان نیش[62]»، دومین فیلم بلند «یورگوس لانتیموس[63]» که در کن 2009 جایزه گرفت و نامزد بهترین فیلم خارجی زبان اسکار در سال 2011 بود می‌گوید: «از سال 2010 به بعد، سینمای یونان حضور بین‌المللی دارد، جایزه می‌گیرد، در جشنواره‌های بزرگ سراسر جهان شرکت می‌کند، نمایندگی‌های بین‌المللی فروش آن را ارائه می‌کنند و حجم بالایی از فروش دارد. همه این موارد در حقیقت، به‌صورت مکرر اتفاق می‌افتند که تصور چنین شرایطی در 10 سال قبل امکان‌پذیر نبود.»

باوجود اثرات مالی کوچک آن، سینمای مستقل یونان به چند دلیل جالب‌توجه است. یکی از این دلایل این است که نوعی از سینماست که فیلم‌سازان و متخصصان عاشقش هستند: اغلب به خاطر ساخت همین نوع سینماست که آنها به کار در صنعت فیلم ادامه می‌دهند. سینمای مستقل معمولاً بستری است که فیلم‌سازان در ان تجربه کسب کرده و مهارت‌هایی را که بعداً به اشکال مختلف در صنعت به کار گرفته می‌شوند. توسعه می‌دهند.

علاوه‌براین، برخلاف بیشتر تلاش‌های صورت گرفته در یونان، این فعالیتی است که نگاه خود را به‌سوی بازار بین‌الملل معطوف کرده است. این نه‌تنها از طریق تماشاگران جشنواره‌های بین‌المللی، که به گفته «النی کوسیفیدو»، «انتظار تماشای فیلم بعدی را از یونان دارند»، بلکه به دلیل نحوه تولید فیلم‌های جدی هنری و کراس اور آشکارشده است.

«یورگوس تسورجیانیس» می‌گوید: «نسل جدیدی از تهیه‌کنندگان تصمیم گرفتند با قاطعیت بیشتر به سمت بازارهای بین‌المللی روند و تولید مشترک را دنبال کنند.» در دهه گذشته، مؤسسات یونانی که به‌صورت سنتی حامی تولید فیلم داخلی بودند، شرکت پخش یونان (ERT) و GFC، دوران سختی را به دلیل بحران‌های مالی سپری می‌کردند. تهیه‌کنندگان یونانی با تلاش جهت جذب شریک سرمایه‌گذار خارجی، موفق به ساخت فیلم‌هایی با بودجه‌های بیشتر و استانداردهای بالاتر شدند. این بازار قبلاً هم وجود داشت و هنوز هم وجود دارد. در سال 2016، 416 فیلم اروپایی، یک‌پنجم تولید فیلم در اتحادیه اروپا، تولیدات مشترک بین‌المللی بودند.

همچنین، احتمال آنکه تولیدات مشترک بین‌المللی در خارج از کشور توزیع شوند بسیار بیشتر است. در سال 2019، 162 فیلم اروپایی در آمریکا اکران شدند (36.1 میلیون قطعه بلیت فروش رفت)؛ 62 فیلم هم در چین (20.4 میلیون بلیت)؛ و 877 فیلم (اروپایی غیر آلمانی) هم در آلمان (12.2 میلیون بلیت) روی صحنه رفتند.

اما احتمال دسترسی فیلم یونانی به این بازار چقدر است؟ «النی کوسیفیدو» می‌گوید: «باآنکه وضعیت به‌مرور در حال بهبود است، اما هنوز هم حمایت زیادی از فیلم‌های یونانی که در تلاش برای اکران در خارج کشور هستند صورت نمی‌گیرد. هر تلاشی هم که انجام شود از سوی تهیه‌کنندگان است. زمانی که حین توسعه هستیم یا بعد از آغاز تولید، با عوامل فروش تماس برقرار کرده و در مورد تمایلشان برای کار روی فیلم سؤال می‌کنیم.»

***

علاوه بر تغییرات مهم در روند تولیدات یونانی و همچنین افراد پشت سر این تغییرات، بحثی مهم و بسیار جامع‌تر در سطح جهانی در جریان است، گفت‌وگویی که می‌توانی در این سؤال خلاصه کرد: «سینما امروز چیست؟» در نودمین دوره اسکار که در فوریه 2019 برگزار شد، فیلمی به زبان اسپانیولی که نامش «رما[64]» و به کارگردانی «آلفونسو کوارون[65]» بود، نامزد 10 جایزه شد و درنهایت سه جایزه را به خود اختصاص داد. نکته عجیب در مورد این فیلم، صرفاً انگلیسی صحبت نکردن شخصیت‌های آن نبود، بلکه به دلیل تولید در خارج از یکی از استودیوهای بزرگ بود. در حقیقت آن را پلتفرم پخش اینترنتی نتفلیکس تولید کرده بود که تقریباً هم‌زمان با انتشار فیلم، شروع به پخش آن کرد.

نتفلیکس از دنیای سریال‌های تلویزیونی و فیلم‌های سینمایی آزاد شده و دژ آکادمی علوم و هنرهای سینمایی آمریکا را «اشغال» کرده بود. همچنین، دو سال بعد، فیلم «منک[66]» به کارگردانی «دیوید فینچر[67]» که تهیه‌کنندگی آن با نتفلیکس و با همان فرمول مذکور بود، نامزد دریافت 10 جایزه اسکار گردید و درنهایت دو جایزه را به خود اختصاص داد.

هر سال تعداد فزاینده‌ای سریال‌های تلویزیونی باکیفیت و تقریباً در سطح سینمایی در اروپا تولید می‌شوند تا در پلتفرم‌های پخش اینترنتی، شبکه‌های تلویزیونی پولی یا حتی شبکه‌های تلویزیونی معمولی پخش شوند. 422 مورد از این برنامه‌ها در سال 2015 در اتحادیه اروپا تولید شد که این عدد در سال 2019 به 649 برنامه افزایش یافت. در همین ‌حال، عضویت در پلتفرم‌های "مبتنی بر درخواست" از 300 هزار اشتراک در سال 2010 به 140.7 میلیون اشتراک در سال 2020 جهش کرد. در مدت‌زمان مشابه، دست‌کم قبل از همه‌گیری کووید-19 و اعمال قرنطینه‌ها، مردم از سینما رفتن دست نکشیده بودند. برعکس، در سال 2019، تعداد تماشاگران سینما در اروپا به بالاترین حد پس از سال 2014 رسید. در همان سال، 860 سالن سینما در اروپا به 33321 سالن فعال موجود اضافه شدند.

امروزه، تمایز کامل سینما از تلویزیون دشوار است. مارکوس هولواس می‌گوید: «چارچوب قانونی یونان که تنظیم‌کننده «آثار سمعی و بصری» است نیاز به بازنگری دارد. هنگامی‌که مشغول صحبت در مورد تلویزیون و شورای ملی رادیو و تلویزیون هستیم احساس می‌شود در گذشته زندگی می‌کنیم. چارچوب جاری بسیاری از جنبه‌های بخش تولیدات سمعی و بصری را در چارچوب صلاحیت دبیرخانه کل اطلاعات و ارتباطات تعیین کرده است. هم‌زمان، تولیدات سینمایی تحت مدل قدیمی وزارت فرهنگ قرار می‌گیرند. در قرن بیست و یکم، شاهد انقلابی بزرگ هستیم: تأثیرپذیری بین رسانه‌های مختلف، در حال حاضر به حدی پیشرفته شده است که نیاز مراجعه به «آثار سمعی و بصری» نمایان شده است. حالا نوبت یونان است تا تعاریفی ارائه دهد تا به‌واسطه آن بتوانیم به صورتی قانونی بین اثری سمعی و بصری سینما و اثری که نزدیک‌تر به گزارش خبری، بازی ویدیویی و غیره است تفاوت قائل شویم.»

وقتی‌که بحث تلویزیون مطرح می‌شود، چه سنتی و چه سبک جدید، فیلم‌سازان یونانی دهه‌هاست که به‌طور مداوم به دنبال تحقق یک خواسته هستند: اختصاص 1.5 درصد درآمد حاصل از تبلیغات تلویزیونی در شبکه‌های تلویزیون‌های خصوصی یونان به حمایت از تولیدات سینمایی داخلی. پس از فشارهای فیلمسازان، این خواسته در قانون (1597/1986) مصوب سال 1986 و در زمان وزارت «ملینا مرکوری» در وزارت فرهنگ، گنجانده شد. 25 سال بعد، این موضوع در قانون سینمایی بعدی (قانون 3905/2010) نیز در زمان وزارت «پاولوس گرولانوس[68]» مجدداً مورد تأکید قرار گرفت، اما هنوز هم اجرایی نشده است.

«الینا سایکو» می‌گوید: «باآنکه شبکه‌های تلویزیونی خصوصی 1.5 درصد حق حمایت از سینمای یونان را نمی‌پردازند اما به‌هرحال در حال بهره بردن از مشوق‌های تخفیف نقدی هستند.»

نارضایتی از عدم پرداخت 1.5 درصد تعیین‌شده شاید تنها بخشی از اصل ماجرا باشد. گفت‌وگوهای ما با بسیاری از فیلم‌سازان یونانی اغلب حاکی از ناامیدی آنان است. آنها دولت یا شخص خاصی را متهم نمی‌کنند اما به تلخی از فقدان همیشگی استراتژی جامع، برنامه‌ای مثلاً پنج‌ساله یا 10 ساله که «برند فیلم یونانی» را تعریف کند و ترسیم مراحلی که باید برای رسیدن به آن پشت سر گذاشت، گلایه‌مند هستند. کاملاً مشخص است که بین سال‌های 2009 و 2019 که یونان درگیر بحران‌های مختلف بود، وزارت فرهنگ 9 وزیر مختلف به خود دید، که هر یک اولویت‌ها و درک متفاوتی از این بخش داشتند.

***

شایعه است که «نیکولاس مارتیس[69]»، وزیر صنعت در دوران «کنستانتینوس کارامانلیس[70]» در جریان سفر به پاریس، آنچه بعداً به نخستین قانون سینمای یونان تبدیل شد، به ذهنش خطور کرد. اویل دهه 1960 بود که او برای شرکت در جلسه‌ای با موضوع معاهده پاریس به فرانسه رفته بود، قانون اساسی جامعه زغال‌سنگ و فولاد اروپا که بعداً تبدیل به اتحادیه اروپا شد.

«مارتیس» در حاشیه سفر خود، همراه با «ملینا مرکوری» در تاکسی در حال عبور از کنار سینمایی بودند که فیلم «هرگز یکشنبه[71]» به کارگردانی «ژول داسین[72]» (و بر اساس روایتی دیگر، فیلم «استلا[73]» به کارگردانی «مایکل کاکویانیس[74]» در حال نمایش بود) را نمایش می‌داد. او دید که تماشاچیان برای خرید بلیت مقابل سینما صف‌کشیده‌اند. بر اساس این ماجرا، آن زمان به فکرش خطور کرد که سینما صنعتی پایدار برای یونان خواهد بود. پس از بازگشت به کشور، او قانونی را تصویب کرد که واردات ماشین‌آلات و مواد مورداستفاده برای فیلم‌ها را معاف از مالیات می‌کرد، آن‌هم در عصری که عوارض سنگین و انواع موانع برای مواد وارداتی اعمال می‌شد. در اصل، این قانون عامل رونق سینمای یونان در دهه 1960 بود. تنها در فصل 67-1966 در رویدادی بی‌سابقه 117 فیلم یونانی تولید شد. 

از آن زمان، البته، هم بخش سینما و هم خود یونان تغییر قابل‌توجهی کرده‌اند. به‌طور ذاتی، سینما همواره میان فرصت تجاری و هنر در حال نوسان بوده است. امروزه، به نظر می‌رسد با نقطه عطف دیگری مواجه هستیم.

پیشرفت‌های فناوری باعث ظهور فرصت‌های تازه برای یونان و اقتصادش شده است. یونان جهت بهره‌برداری از منافع بالقوه ناشی از انفجار تقاضای ایجادشده از سوی تهیه‌کنندگان خارجی، بیش از هر چیز دیگری، نیازمند صنعت محلی پویا و شکوفاست که توانایی حمایت و خلق متخصصان خلاق را داشته باشد.